Ελλάδα
Στην Ελλάδα τα Χριστούγεννα
είναι μια από τις μεγαλύτερες Θρησκευτικές εορτές των Ελλήνων. Η ευχή «Καλές
γιορτές» είναι από τις πιο χαρακτηριστικές κατά τη περίοδο πριν και μετά τα
Χριστούγεννα μέχρι του Αγίου Ιωάννη (13ήμερο).
Σε όλη τη χώρα τα παιδιά
τριγυρνούν από σπίτι σε σπίτι για να πουν τα κάλαντα τις παραμονές των
Χριστουγέννων, της Πρωτοχρονιάς και των Θεοφανίων, ενώ στις δώδεκα τα μεσάνυχτα
ανάβουν φωτιές για να διώξουν τους καλικάντζαρους, έθιμο κυρίως της υπαίθρου.
Πριν από τα Χριστούγεννα
προηγείται τεσσαρακονθήμερος νηστεία κατά την οποία οι πιστοί νηστεύουν το
κρέας και τα γαλακτοκομικά τρώγοντας όμως ψάρι μέχρι τις 17 Δεκεμβρίου (εκτός
φυσικά Τετάρτης και Παρασκευής). Από τις 17 έως τις 23 Δεκεμβρίου δεν
καταλύεται το ψάρι. Την Παραμονή των Χριστουγέννων δεν καταλύεται λάδι και
κρασί (εκτός αν πέσει Σάββατο ή Κυριακή). Από τα Χριστούγεννα έως τα Θεοφάνια
καταλύονται τα πάντα, ακόμα και Τετάρτη και Παρασκευή, εκτός από την παραμονή
των Θεοφανίων, όπου δεν καταλύεται λάδι και κρασί (εκτός αν πέσει Σάββατο ή
Κυριακή). Σε πολλές Εκκλησίες επίσης τελείται το Σαρανταλείτουργο (40 Θείες
Λειτουργίες πριν τα Χριστούγεννα)
Η Θεία Λειτουργία των
Χριστουγέννων μέχρι περίπου πριν 40 χρόνια (ιδίως στην ύπαιθρο) άρχιζε κατά τις
3:00 μετά τα μεσάνυχτα και σχολούσε πριν ακόμη χαράξει (κατά τις 6:00 τα
ξημερώματα). Σιγά σιγά η ώρα ενάρξεως της ακολουθίας μετατέθηκε στις 5:00 τα ξημερώματα
ή και αργότερα.
Στην Ελλάδα που κύριο
χριστουγεννιάτικο έδεσμα είναι το χοιρινό, απαντάται και το έθιμο με το
χριστουγεννιάτικο καραβάκι που όμως στη Χίο αποτελεί τοπικό έθιμο της
Πρωτοχρονιάς με ομοιώματα πλοίων.
Επίσης οι εξώστες, τα
παράθυρα, οι κήποι, αλλά και οι χώροι γύρω από το τζάκι σφύζουν από ανάλογη
διακόσμηση γιορτινής ατμόσφαιρας.
Η πίτα που ετοιμάζεται με
τον ερχομό του νέου έτους, η Βασιλόπιτα, περιέχει ένα «φλουρί», που σύμφωνα με
την παράδοση, θα φέρει καλή τύχη σ΄ αυτόν που θα το βρει. Στα δε Θεοφάνια που
εορτάζεται η Βάπτιση του Χριστού καθαγιάζονται τα ύδατα με ρίψεις του «σταυρού»
στο υγρό στοιχείο και ανέλκυσή του από κολυμβητές, με αγιασμό των σπιτιών από
ιερείς και με ιδιαίτερα κατά τόπο έθιμα.
